ÜÇÜNCÜ SİNEMA PARALELİNDE YILMAZ GÜNEY’İN “ENDİŞE” VE “UMUT” FİLMLERİ

Özet

İkinci Dünya savaşından 1960’lı yıllara kadar gelinen süreçte ve etkisi devamlı artan siyasi rüzgâr ülkeleri ve toplumlarını hızla etkisi altına aldı. Küba ve Çin devrimleri ekseninde başlayan beraberinde Vietnam’da sürdürülen bağımsızlık mücadelesi ve Cezayir devrimi “anti-emperyalist” mücadeleye hız kattı ve uluslar kendi içerisinde her alanda mücadeleye girişti. Üçüncü Dünya ülkelerinde baş gösteren bu hareketlilik Latin Amerika ve Avrupa’ya hızla yayılmıştır. Bu hareketlilikten etkilenen alanlardan birisi de sinema oldu. Kapitalizm ve Emperyalizme karşı yürütülen mücadelede sinemada da insanları bu mücadeleye karşı hareketlendirecek bir biçimsel dönüşüm arayışı içerisine girildi. Fernando Solanas ve Octavio Gettino 1969 yılında yayınladıkları Üçüncü Bir Sinemaya Doğru (Towards a Third Cinema) adlı makale/manifesto ile filmlerin antiemperyalist ve antikapitalist olması gerektiğini savundular. Üçüncü sinema ülkemiz sinemasında da etkisini 1960’lar ile beraber göstermeye başladı. 1960 ve 1980 yıllarında gerçekleşen darbeler tesirini sinemada da gösterdi. Filmlerinin içerdiği politik söylemler ile Türkiye’de Üçüncü Sinema filmi olarak nitelendirilen filmler üreten yönetmenlerden biri de Yılmaz Güney’dir. Bu çalışmada Yılmaz Güney’in Umut (1970) ve Endişe (1974) filmleri Solanas, Gettino ve bir diğer Üçüncü Sinema kuramcısı Paul Willemen’in üçüncü sinema kriterleri bağlamında ele alınıp Endişe ve Umut filmlerinin Üçüncü Sinema olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği Sosyal Bilimlerde araştırma yöntemlerinden biri olan betimsel analiz yöntemiyle incelenmiş ve örneklem olan filmlerin Üçüncü Sinema örneği oldukları sonucuna varılmıştır.